banner_009
banner_007
banner_003

Usuwanie warstwy powierzchniowej najczęściej przeprowadza się w obiektach silnie zdegradowanych, w których doszło do eutrofizacji wierzchniej warstwy gleby, np. w wyniku mineralizacji torfu, akumulacji substancji organicznej, stosowania nawozów, bądź dopływu biogenów z atmosfery. Pożądana produktywność biomasy, np. w zbiorowiskach mokrych łąk torfowych, nie powinna przewyższać 4 t ha/rok. W celu odtworzenia warunków oligotroficznych bądź mezotroficznych, wymaganych przez docelowe biocenozy, usuwa się eutroficzną roślinność wraz z powierzchniową warstwą żyznej gleby (zwykle warstwa 20-40 cm). 

Aby zastosowana metoda przyniosła sukcesy, wymagane jest istnienie sprawnie funkcjonującego systemu zasilania hydrologicznego mokradła (zwykle są to mokradła soligeniczne), odsłonięcie warstwy nieprzekształconego torfu bądź ubogiego podłoża mineralnego oraz obecność nasion bądź części wegetatywnych roślin, z których może odtworzyć się pożądane zbiorowisko roślinne.

Mechaniczne usuwanie warstwy zmineralizowanego torfu wiąże się z dużymi kosztami, ale efekty mogą okazać się naprawdę imponujące. Zabiegi takie wykonujemy tylko wtedy, gdy wszystkie inne metody nie są w stanie przynieść oczekiwanych rezultatów, szczególnie na obszarach mocno zdegradowanych. W takich przypadkach podjęcie decyzji musi koniecznie zostać poparte odpowiednią opinią specjalisty.

Zmineralizowany torf należy usunąć w całości, tak aby na powierzchni nie została warstwa izolująca. W praktyce głębokość usuwania torfu będzie uzależniona od głębokości poziomu wody gruntowej (przyspieszona mineralizacja zachodzi powyżej średniego poziomu wód gruntowych). Utworzenie się lokalnych zagłębień wypełnionych wodą nie stanowi też większego zagrożenia.

Odsłonięcie warstw dobrze zachowanego torfu nie zawsze daje gwarancję powrotu roślinności torfotwórczej. Istnieją sytuacje, kiedy dodatkowo trzeba będzie podnosić poziom wód gruntowych, a także przenosić roślinność lub nasiona z innych miejsc.

Dylematem jest zastosowanie tej metody do renaturyzacji torfowisk wysokich. Zmineralizowany torf na torfowisku wysokim, tam gdzie istnieje możliwość podnoszenia poziomu wody, nie zawsze uniemożliwia powrót właściwej roślinności. Często jednak nie będziemy w stanie wpływać na stosunki wodne przesuszonego torfowiska. W takich przypadkach usunięcie warstwy zmineralizowanego torfu, a nawet torfu słabo rozłożonego do głębokości stale utrzymującego się poziomu wody, może okazać się jedynym możliwym zabiegiem ochronnym gwarantującym powrót roślinności torfotwórczej. Dowodem na to są liczne potorfia - jedyne miejsca występowania roślinności torfotwórczej na przesuszonych torfowiskach. Czy w tym kontekście pozyskiwanie torfu może być metodą ochrony torfowisk wysokich? Pamiętać trzeba, że nawet odsłanianie niewielkich powierzchni na głębokość kilkudziesięciu centymetrów na torfowisku wysokim przyczynia się bardziej do jego degradacji niż ochrony. Sztuczne zagłębienie może wprawdzie zostać zasiedlone przez interesujące nas zbiorowiska roślinne, ale z drugiej strony spowoduje obniżenie poziomu wody gruntowej w sąsiedztwie. Dlatego podejmowanie takich działań wymaga dokładnej analizy wielkości powierzchni oraz głębokości usuwanej warstwy.

 

Aktualności