Jest to metoda polegająca na świadomym kształtowaniu biocenoz organizmów wodnych mająca prowadzić, przynajmniej w zamierzeniach jej autorów, do poprawy jakości środowiska wodnego. Celem głównym biomanipulacji w akwenach jest zwiększenie udziału dużych zwierzęcych filtratorów planktonowych, głównie wioślarek (Cladocera), które konsumują duże ilości fitoplanktonu, bowiem glony, jako podstawa i pierwsze ogniwo piramidy troficznej, mówiąc w pewnym uproszczeniu, są w największej mierze odpowiedzialne za skalę i tempo eutrofizacji wód jeziora. Duże organizmy wchodzące w skład zooplanktonu są z kolei w naszych warunkach podstawowym pokarmem drobnych ryb karpiowatych, których populacje w jeziorach zeutrofizowanych zazwyczaj znacznie zwiększają swą liczebność. Chodzi tu głównie o populacje drobnej płoci, leszcza, krąpia, uklei. Głównymi metodami ograniczania liczebności tych zespołów ryb jest wprowadzanie dużych ilości drapieżników, najczęściej szczupaka. Inna metoda, to systematyczne usuwanie ich z ekosystemu jeziora za pomocą intensywnych odłowów dużymi sieciami ciągnionymi. W związku z tym, że kondycja jeziora zależy od bardzo wielu czynników wewnętrznych i zewnętrznych, działania te przynoszą różne efekty. Jednakże nie ulega wątpliwości, że już wiele jezior dzięki tej metodzie zawdzięcza radykalną poprawę jakości swoich wód.
Z drugiej strony za próby wyraźnie nieudane należy uznać użycie dalekowschodnich gatunków ryb - tołpygi białej do ograniczania biomasy fitoplanktonu i amura białego do zwalczania nadmiaru roślinności naczyniowej w naszych jeziorach
| Przykład zapisu planistycznego, mającego na cel biomanipulację w jezorach. Projekt planu ochrony Drawieńskiego Parku Narodowego USTALENIA OGÓLNE Odłowy ryb w ekosystemach wodnych Dopuszcza się zastosowanie wszystkich tradycyjnych narzędzi rybackich i technik połowu, o ile ograniczeń w tym zakresie nie zapisano w ustaleniach szczegółowych dla konkretnego akwenu. Kryterium wyboru techniki odłowu powinny być w kolejności: 1. Selektywność narzędzia, tzn. oszczędzanie gatunków pożądanych w ekosystemie przy jednoczesnej skuteczności eliminacji gatunków niepożądanych - szczególnie najbardziej niepożądanych klas wielkości. Sugeruje się zastosowanie metod, które zapewniają przeżycie ryb do momentu wyciągnięcia sieci i wypuszczanie osobników gatunków pożądanych. 2. Bezpieczeństwo dla wydry, bobra i ptaków wodnych. 3. Bezpieczeństwo dla roślinności dennej. 4. Efektywność ekonomiczna. Podstawowym kryterium techniki wykonania zabiegu musi być selektywność narzędzia. Ustala się wskaźniki kontrolne selektywności odłowów, które muszą być spełnione jednocześnie: a) łączny udział ryb innych niż płoć, leszcz i krąp w liczbie i w masie ryb odłowionych nie może być wyższy niż jedna trzecia ich udziału w liczbie i w masie ryb w jeziorze, b) w stosunku do żadnego innego gatunku, niż płoć, leszcz lub krąp, udział tego gatunku w liczbie i w masie ryb odłowionych nie może przekraczać udziału tego gatunku w liczbie i w masie ryb bytujących w jeziorze. Odłowy regulacyjne wolno wykonywać wyłącznie takimi technikami, które zapewniają osiągnięcie ustalonych wskaźników kontrolnych. W przypadku braku technicznych możliwości osiągnięcia tych wskaźników, nie należy wykonywać zabiegów odłowów regulacyjnych przepisanych planem. Intensywność odłowów należy regulować w sposób płynny. W pierwszych latach realizacji planu należy przyjąć intensywność ok. 15-20 kg ryb/ha powierzchni jeziora. W przypadku zarejestrowania w wyniku monitoringu spadku tempa wzrostu leszcza i płoci albo dominacji w połowach sortymentów M i S tych ryb, intensywność należy zwiększać, w przeciwnym razie - zmniejszać. Celem odłowów regulacyjnych jest biomanipulacja niwelująca skutki dawniejszej, niewłaściwej gospodarki w jeziorach oraz stałego dopływu substancji eutrofizujących do jezior. Podczas żadnych odłowów nie można używać łodzi z napędem spalinowym. Zarybienia Zaprojektowane zarybienia są elementami programów ochrony określonych gatunków ryb, ewentualnie elementami programu biomanipulacji w ekosystemach wodnych realizowanej przez oddziaływanie na populacje ryb. Zarybienia mają na celu odbudowę silnej populacji danego gatunku ryb i zakłada się docelowo, że wzmocniona w ten sposób powinna ona zacząć funkcjonować bez wspomagania. Zarybienia gatunkami zagrożonymi, poddanymi presji wędkarskiej (lipień, pstrąg, troć i brzana w Drawie) mają także na celu zrekompensowanie skutków tej presji. (...) W przypadku szczupaka narybek należy produkować z materiału pochodzącego z jezior DPN, dopuszcza się jednak wymianę między jeziorami leżącymi na szlaku Płocicznej wraz z jez. Jamno. W akwenach poddanych planowemu zarybianiu dozwolony jest również odłów tarlaków do celów sztucznego tarła pod warunkiem zachowania podanych wyżej zasad. Zarybienia jezior prowadzić w okresie wynikającym z biologii wsiedlanego gatunku. Orientacyjne ilości i formę materiału do zarybień należy stosować jak niżej: a) dla szczupaka - 1000 szt. wylęgu/ha powierzchni jeziora lub 7-10 szt. narybku jesiennego / ha powierzchni jeziora b) dla sielawy - 5000 szt. wylęgu/ha powierzchni jeziora c) dla suma - 50 szt. narybku letniego lub 2-4 szt. kroczka/ha powierzchni jeziora oraz 1 tys. narybku letniego łącznie na odcinek Drawy między oddziałami 110a-121cx, 1 tys. narybku letniego na odcinek Drawy między oddziałami 313n-377a. Dopuszcza się, choć nie zaleca, zmianę formy materiału zarybieniowego; dawki zarybieniowe zmienia się wtedy odpowiednio. W okresie obowiązywania planu, przepisane zarybienia powtarzać przez pierwsze 5 lat obowiązywania planu. Po tym czasie wykonać rewizję międzyokresową: zbadać stan populacji objętych zarybieniami gatunków i akwenów i na jego podstawie podjąć decyzję o zakończeniu lub przedłużeniu programów ochrony gatunków. Obowiązkowo kontynuowane muszą być zarybienia akwenów udostępnionych do wędkowania gatunkami poddanymi presji wędkarskiej. |