Celem projektu edukacyjnego, nazywanego w skrócie Letnią Szkołą Bagienną, było zwiększenie liczby specjalistów terenowych w zakresie praktyki oraz planowania ochrony i restytucji torfowisk.

Szkolenie miało formę 7-dniowego wyjazdu terenowego w dniach 10-16 lipca 2023 roku i zostało przeprowadzone przez 5 naukowców i praktyków, najwyższej klasy specjalistów zajmujących się ochroną i restytucją mokradeł. Do udziału w projekcie zaprosiliśmy 21 osób pracujących w organizacjach pozarządowych i administracji publicznej, które na co dzień zajmują się praktyką i planowaniem ochrony przyrody. Uczestnicy szkolenia zostali wyłonieni spośród nadesłanych zgłoszeń

Ogłoszenie o naborze do pierwszej edycji Letniej Szkoły Bagiennej

W trakcie wyjazdu uczestnicy mogli rozwinąć i pogłębić swoją wiedzę w zakresie funkcjonowania ekosystemów mokradłowych, ich roli w kształtowaniu klimatu, biologii i ekologii związanych z nimi gatunków roślin i zwierząt, a także poznać przyczyny ich degradacji i zrozumieć jej skutki. Uczestnicy szkolenia zapoznali się z metodami ochrony i restytucji ekosystemów bagiennych oraz uwarunkowaniami ich wdrażania. W trakcie kursu poruszaliśmy także kwestie otoczenia społeczno-ekonomiczno-prawnego jako czynnika wpływającego na degradację ekosystemów torfowiskowych, ale również kształtującego podejście do ochrony i odtwarzania bagien. Spotykaliśmy się z zarządcami obszarów chronionych i osobami odpowiedzialnymi za realizację programów czynnej ochrony. Odwiedziliśmy kopalnię torfu należącą do największej w Polsce firmy produkującej oparte na torfie podłoża ogrodnicze i okrywy do hodowli pieczarek, a także porozmawialiśmy z Prezesem Zarządu Związku Pracodawców "Polski Torf".

Szkolenie było także okazją do sieciowania naukowców, przyrodników i urzędników, wymiany wiedzy i doświadczeń oraz poznania różnych punktów widzenia, co powinno ułatwić uczestnikom współpracę na rzecz ochrony i restytucji mokradeł.

Prowadzący

Wiktor Kotowski - doktor habilitowany nauk biologicznych, profesor Uniwersytetu Warszawskiego. Pracuje w Zakładzie Ekologii i Ochrony Środowiska na Wydziale Biologii UW. Trzon jego dotychczasowych badań stanowiły ekologiczne podstawy ochrony przyrody i restytucji torfowisk niskich i próby znajdowania ekosystemowych rozwiązań przy planowaniu strategii ich ochrony. Od lat wspólnie z grupą współpracowników ze swojej grupy badawczej z fascynacją odkrywa potencjał warsztatu ekologii funkcjonalnej – opartej na analizie cech funkcjonalnych gatunków i ich zróżnicowaniu w biocenozie. Prowadzi badania nad stabilnością i odpornością torfowisk niskich na zmiany klimatu (projekt MIRACLE), uwarunkowaniami procesów torfotwórczych i możliwościami ich odtwarzania w kontekście mitygacji ocieplenia klimatu (projekt RePeat), a także rolą mokradeł nadrzecznych w oczyszczaniu wód i zapobieganiu eutrofizacji rzek w zlewniach rolniczych (projekt CLEARANCE). Członek-założyciel Centrum Ochrony Mokradeł, pełniący funkcję członka zarządu od początku istnienia Stowarzyszenia.

Łukasz Kozub - doktor nauk biologicznych, absolwent Międzywydziałowych Studiów Ochrony Środowiska na Uniwersytecie Warszawskim. Pracuje w Zakładzie Ekologii i Ochrony Środowiska na Wydziale Biologii UW. Zawodowo zajmuje się ekologią roślinności nieleśnej (torfowisk, łąk, muraw), różnorodnością biologiczną i czynnikami ją kształtującymi, ochroną przyrody (ze szczególnym naciskiem na metody czynnej ochrony przyrody), restytucją ekosystemów i jej ekologicznymi podstawami. Od 2010 roku nieprzerwanie pełni funkcję członka zarządu Centrum Ochrony Mokradeł.

Paweł Pawlaczyk - przyrodnik, geobotanik. Od ponad 20 lat jest pracownikiem i członkiem zarządu Klubu Przyrodników. Praktyk ochrony torfowisk: wdrażał m.in. przedsięwzięcia ochrony torfowisk bałtyckich (pierwszy polski projekt LIFE), ochrony torfowisk w Puszczy Drawskiej, ochrony torfowisk dla klimatu w Słowińskim Parku Narodowym (LIFE PeatRestore), obecnie zaangażowany w ochronę torfowisk orawskich (LIFE Multipeat). Zajmuje się m.in. siecią Natura 2000, prawnymi aspektami i instrumentami ochrony przyrody, planowaniem ochrony obszarów chronionych, wykorzystywaniem mechanizmów unijnych do ochrony przyrody, obroną rzek z wykorzystaniem mechanizmów Ramowej Dyrektywy Wodnej.

Michał Korniluk – przyrodnik, ornitolog, doktorant w Muzeum i Instytucie Zoologii Polskiej Akademii Nauk. Jego głównie zainteresowania badawcze skupiają się wokół ekologii behawioralnej, zwłaszcza w zakresie procesu selekcji siedlisk, systemów kojarzenia u ptaków oraz migracji. Pełni funkcję członka zarządu Fundacji Natura International Polska, gdzie jest również odpowiedzialny za działania naukowe i monitoringowe. Uczestniczył w przygotowaniu i realizacji licznych projektów dotyczących ochrony ptaków siewkowych. Obecnie pracuje w projekcie LIFE „Implementacja Krajowego Programu Ochrony Dubelta w Polsce – etap I”, w którym zajmuje się koordynacją badań, wykupem gruntów i czynną ochroną siedlisk ptaków siewkowych. Z ramienia OTOP koordynuje monitoring dubelta w Polsce w ramach Monitoringu Ptaków Polski realizowanego przez GIOŚ.

Ilona Biedroń - inżynierka środowiska specjalizująca się w zarządzaniu zasobami wodnymi. Prowadzi eksternistyczne badania doktoranckie w Instytucie Technologiczno-Przyrodniczym w Falentach w zakresie suszy. Posiada kwalifikacje do wykonywania dokumentacji hydrologicznych. Współautorka szeregu ekspertyz, prac studialnych i planistycznych z zakresu gospodarki wodnej realizowanych od 2003 roku. Koordynatorka wielu projektów realizowanych na rzecz administracji wodnej w Polsce, w tym m.in. „Opracowania Krajowego Programu renaturyzacji wód powierzchniowych”. Od 2022 roku jest koordynatorką realizowanej przez Centrum Ochrony Mokradeł części projektu “WaterLANDS - Naturalne magazyny węgla dla klimatu, ludzi i przyrody”. Równolegle pełni funkcję wiceprezeski Fundacji Hektary dla Natury.

Uczestnicy

Wśród 21 uczestników szkolenia znalazło się siedem przedstawicielek i dwóch przedstawicieli organizacji pozarządowych (Centrum Ochrony Mokradeł, Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków, Fundacja WWF Polska, Towarzystwo Przyrodnicze ALAUDA, Greifswald Moor Centrum i Forest Working Group z Białorusi), trzy naukowczynie (SGGW, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie), z czego dwie pracują także w organizacjach pozarządowych, sześciu pracowników i jedna pracowniczka Biura Urządzania Lasu i Geodezji Leśnej, realizujących największy jak dotąd projekt ochrony terenów podmokłych w Polsce Wetlands Green Life, jedna pracowniczka Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska, jedna pracowniczka Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Krakowie, jeden pracownik Lasów Państwowych oraz jedna przedsiębiorczyni oceniająca wpływ inwestycji na środowisko i prowadząca działalność związaną z edukacją przyrodniczą.

Wnioski z licznych dyskusji toczących się w trakcie Letniej Szkoły Bagiennej i dotyczących m.in. właściwego opisu i klasyfikacji zdegradowanych ekosystemów mokradłowych, konsekwencji błędnej diagnozy stanu siedliska przyrodniczego i dopasowania odpowiednich działań ochronnych, podsumowaliśmy we wnioskach praktycznych ze szkolenia:

Letnia Szkoła Bagienna 2023 – wnioski praktyczne

Projekt został sfinansowany ze środków Funduszu Klimatycznego Republiki Federalnej Niemiec, reprezentowanej przez Federalne Ministerstwo Spraw Zagranicznych, działające za pośrednictwem Ambasady Republiki Federalnej Niemiec w Warszawie.