Upłynęły już dwa lata od kiedy Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska odebrała przygotowane przez Centrum Ochrony Mokradeł opracowanie projektu Strategii ochrony mokradeł w Polsce na lata 2022-2032. Jest to dokument, do którego opracowania, przyjęcia i wdrożenia Polska jest zobowiązana jako strona Konwencji o obszarach wodno-błotnych mających znaczenie międzynarodowe, zwłaszcza jako środowisko życiowe ptactwa wodnego, znanej także jako Konwencja Ramsarska. W związku z tym, że cały czas nie doczekaliśmy się oficjalnego uchwalenia Strategii przez rządzących, zdecydowaliśmy się upublicznić całą treść opracowania. Czasu do osiągnięcia ambitnych celów zaproponowanych w Strategii jest coraz mniej, a ochrona i restytucja mokradeł jest jednym z kluczowych narzędzi, których powinniśmy użyć do przeciwdziałania ocieplaniu się klimatu jak również do ograniczania jego negatywnych skutków.
Całkowita powierzchnia naturalnych i przekształconych mokradeł w Polsce została w Strategii oszacowana jako 5,7 miliona ha, czyli 18% powierzchni kraju (bez wód morskich). Około 1,6 mln ha zajmują torfowiska, 3,6 mln ha to mokradła lądowe nietorfowe, a wody powierzchniowe pokrywają około 0,5 mln ha. Na podstawie analizy dostępnych danych oszacowano, że 85% torfowisk jest przesuszonych, a jedynie ok. 15% zachowało charakter bagienny i potencjalne zdolności akumulacji torfu. Poza rosnącym zagrożeniem gatunków bagiennych roślin i zwierząt, skutkami degradacji torfowisk są wysokie emisje gazów cieplarnianych z rozkładu torfu oraz utracona retencja wody w krajobrazie. Spośród innych mokradeł, szczególnie dużej presji poddane są rzeki i tereny zalewowe rzek. Skutkiem zaburzenia stanu ekologicznego i funkcjonowania tych ekosystemów jest zagrożenie ich różnorodności biologicznej, wzrost ryzyka powodziowego oraz znaczące ograniczenie procesów oczyszczania się wód.
W Strategii przyjęto trzy główne cele: (1) Poprawa stanu różnorodności biologicznej torfowisk i ograniczenie emisji gazów cieplarnianych z torfowisk o 30%, (2) Poprawa stanu różnorodności biologicznej i wspieranie naturalnych procesów w ekosystemach wodnych oraz zwiększenie retencji wody na terenach nadrzecznych oraz (3) Podtrzymanie i wzmocnienie ochrony mokradeł w ramach sieci obszarów Ramsar w Polsce. Poszczególnym celom strategicznym przypisano szczegółowe cele operacyjne oraz zadania wraz ze wskazaniem instytucji które mogły by być odpowiedzialne za ich realizację. Na podstawie monetaryzacji wybranych usług ekosystemowych (przede wszystkim ograniczenia emisji gazów cieplarnianych i zwiększenia retencji wody) wyliczono korzyści z realizacji Strategii na ok. 74 miliardów złotych. Przewidywane korzyści są trzykrotnie wyższe, niż koszty realizacji Strategii, które obejmują ok. 5,8 mld zł przewidzianych wydatków Skarbu Państwa oraz ok. 22,5 mld zł do pokrycia z innych źródeł.
Pełna treść projektu Strategii ochrony mkradeł w Polsce - wersja z listopada 2021